2.1.1 Rol van het gebied

De omgeving Engelselei in Borgerhout maakt onderdeel uit van de 19^e eeuwse stadsuitbreiding. In eerste instantie begrensde de aantrekkelijke open stadswal in vakkundig metselwerk van 1899 de Antwerpse binnenstad. Destijds was het een open structuur met vele onderdoorgangen.
Door de uitbreiding van het spoornetwerk werd deze transparante wand, met interactie tussen beide stadsdelen, omgevormd tot een wal met twee verschillende aangezichten.

Nu oogt Intra-Muros als een harde, verwaarloosde en troosteloze muur. Aan de Singelkant is het eerder een groene bufferzone die dit lineair kunstwerk maskeert.

Het gebied van de Engelselei met haar Centers kent vandaag heel wat problematisch gebruik dat het daglicht niet mag zien. Er zijn regelmatig meldingen van sluikstort, drugstransacties, foutparkeren van grotere trucks, inbraken, illegale logementen en andere clandestiene gebruiken.

Dergelijke activiteiten stigmatiseren dit deel van Borgerhout en sluiten dit gebied nog teveel uit als volwaardig stukje stad. Illustratief is de groenzone ter hoogte van het dienstencentrum die nauwelijks of niet wordt gebruikt. Dit aanwezig groenareaal beperkt zich tot buffer- en of kijkgroen voor de aanpalende serviceflats. Niettemin kent het district Borgerhout de hoogste bevolkingsdensiteit en kreunt het onder het tekort aan open en groene ruimte. Het lijkt alsof de stad hier doodloopt en stopt. Een ‘Vergeten straat’ …¹

Een aantal van deze Centers wordt al 60 jaar lang door Infrabel verhuurd aan een lage prijs als garageboxen of opslagruimten. Omdat deze functies weinig of geen onderhoud vragen en krijgen en ook omdat de huurprijs relatief laag ligt, is dit spoorweglichaam inmiddels tot op de draad versleten en is ze het gezicht geworden van verwaarlozing en vergane glorie. Door de aanhoudende klachten en het clandestiene gebruik van deze ruimtes, hanteert Infrabel ook sinds de laatste jaren een uitdoofbeleid van deze verhuuractiviteit.

Hier ligt heel wat ruimte onbenut. En dit in het dichtst bebouwde district van de stad waar de vraag naar ruimte groot is. De ongewone en leegstaande ruimten van de Centers geven kansen voor een nieuw economisch gebruik of voor een socio-culturele invulling.

Het projectgebied is een ontbrekende schakel tussen belangrijke (potentiële) stadsprojecten zoals Nieuw Zurenborg en Spoor Oost / Spoor Noord. Het is een nieuwe strip die ook verschillende lokale en stedelijke groenzones, sport- en cultuurvoorzieningen verbindt.

2.1.2 Drie strategische ingrepen

De zone bevindt zich aan de ‘entree’ van Borgerhout én van de hele oostelijke binnenstad. Het stadsproject ‘Vergeten Straat’ wil een ‘achterkantgebied’ upgraden tot een dynamisch en kwaliteitsvol stukje stad. Dit door het projectgebied van gevel tot gevel te bekijken en drie type ingrepen te combineren:

1. De renovatie van de Centers. De ambitie is om dit spoorweglichaam om te bouwen tot een vitale en kwalitatieve stadswal.
   

2. De huizenrij met bouwprojecten zijn een stimulans om nieuwe publieke en private investeringen aan te trekken en leegstand en verwaarlozing aan te pakken. Het bouwproject ‘Engelselei – Hogeweg’ met 33 nieuwe woningen, het vervangbouwproject Engelselei – Oudstrijdersstraat met 4 wooneenheden in opdracht van AG VESPA en de ontwikkeling van de AROP site brengen dynamiek aan deze kant van de straat.
   

3. De heraanleg van de straat Engelselei knoopt twee doodlopende straten weer aaneen door de aanleg van een voetgangers- en fietsersas en legt de basis voor meer passage en sociale controle. De verdoken groenzone aan het dienstencentrum de Fontein transformeert van buffergroen naar een volwaardig privaat-publieke ruimte. Onder de spoorwegbogen (zie groene pijlen op onderstaand beeld) is een betere connectie mogelijk tussen intra- en extramuros door een aantrekkelijke nieuwe inrichting volgens het beeldkwaliteitsplan van de Groene Singel en het lichtplan van de stad Antwerpen.

Het district plant de heraanleg van de Engelselei in 2017. De straat wordt heraangelegd volgens de typologie van een woonstraat. Dit houdt voetpaden in aan weerszijden van de straat die zich onderscheiden van de rijbaan door hoogteverschil en materiaalgebruik. De reden hiervoor is de verkeersveiligheid omdat enkele bedrijven in de straat om toelevering vragen met vrachtverkeer. Waar de straatbreedte het mogelijk maakt, wint de stoep aan de kant van de Centers aan ruimte. Het parkeren wordt georganiseerd aan de zijde van de Centers met als doorslaggevend argument dat, als er vraag naar is, via een toelating extra buitenruimte voor de Centers kan gewonnen worden door een parkeerplaats in beslag te nemen en dit onder meer in functie van een terras. Het voorzien van laad- en loszones in functie van de toekomstige activiteiten in de Centers wordt onderzocht.