8.1 Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen (RSV)

Goedgekeurd bij besluit door de Vlaamse Regering d.d. 23/09/1997 en later gewijzigd

In het RSV wordt een onderscheid gemaakt tussen stedelijk gebied en buitengebied, het zogenaamde ‘Vlaanderen, open en stedelijk’. Het projectgebied is gelegen binnen de afbakening van het grootstedelijk gebied Antwerpen (zie 3.1.2).

Dit brengt met zich mee dat hier een stedelijk gebiedsbeleid zal gevoerd worden. Dit betekent dat vanuit het principe van gedeconcentreerde bundeling het stedelijk gebied wordt versterkt. Hierbij vormen ontwikkeling, verdichting en concentratie de uitgangspunten.

Om uitzwerming, lintbebouwing en wildgroei van activiteiten in het buitengebied te vermijden, is dit beleid gericht op het creëren van een aanbod aan bijkomende woningen, het voorzien van ruimte voor economische activiteiten, het versterken van stedelijke activiteiten en het stimuleren van andere vormen van mobiliteit. Zo wordt een versnippering van de ruimte voorkomen.

Er moet echter ook rekening gehouden worden met de draagkracht van het stedelijk gebied, niet alleen kwantiteit maar ook kwaliteit van ruimte en woonomgeving staat voorop. Het is noodzakelijk om de stedelijke gebieden te vernieuwen door het doorvoeren van onder andere een meer dynamische stadsvernieuwing en door strategische projecten. Het ontwikkelen van nieuwe woontypes en kwalitatieve leefomgevingen is een doelstelling.

Volgende selecties zijn van toepassing:

• Grootstedelijk gebied Antwerpen

• Economisch knooppunt
  Ieder stedelijk gebied wordt beschouwd als een economisch knooppunt. De stedelijke gebieden zijn van doorslaggevend belang voor de economische structuur van Vlaanderen.

• Hoofdwegen
  R1 van A1 (Ekeren) tot A14 (Linkeroever) wordt als hoofdweg geselecteerd.
  Tot de hoofdwegen behoren ondermeer hoofdtransportassen en achterlandverbindingen, waarvan sommigen onderdeel zijn van “Trans-European Networks (TEN)”, het Europese netwerk van transportassen. Ondermeer de Ring rond Antwerpen is onderdeel van het TEN.

• Primaire wegen II
  De hoofdfunctie van de primaire wegen II is het verzamelen naar het hoofdwegennet en primaire wegen I.
  R10 (Singel) van een te verbeteren verbinding met N180 (Noorderlaan) en N101 (Scheldelaan) tot een te verbeteren aansluiting op N113 (Amerikalei) wordt als een primaire weg II geselecteerd

• Hoofdwaterwegennet
  Naast zijn (inter)nationale verbindende functie ontsluit het hoofdwaterwegennet de belangrijkste economische knooppunten zoals de zeehaven van Antwerpen.
  Het hoofdwaterwegennet voldoet grotendeels aan de in Europees verband beschreven minimumklasse IV. Het bestaat uit ondermeer de volgende waterwegen: het Albertkanaal, de Schelde-Rijnverbinding en de dokken te Antwerpen en de Zeeschelde en de Bovenschelde.

8.2 Ruimtelijk Structuurplan Provincie Antwerpen (RSPA)

Goedgekeurd bij ministerieel besluit dd 10/07/2001 en later gewijzigd

In het kader van RSPA behoort het plangebied tot de hoofdruimte ‘Antwerpse fragmenten’. Dit is het deel van de Vlaamse ruit dat op grondgebied van de provincie Antwerpen gelegen is. Karakteristiek voor de hoofdruimte is de sterke verwevenheid van functies en activiteiten en de ambitie om te streven naar een stedelijke vernieuwing. De hoofdruimte ‘Antwerpse fragmenten’ wordt nog verder uitgewerkt in zeven deelruimten.

In de hoofdruimte Antwerpse fragmenten cirkelen de verschillende deelruimten rond het grootstedelijke gebied Antwerpen. Het plangebied is gelegen in de deelruimte ‘Grootstedelijk Gebied Antwerpen’.

De deelruimte ‘Grootstedelijk Antwerpen’ behoudt een centrale rol en biedt ruimte aan de meest hoogwaardige functies. Dat geldt voor wonen, bedrijvigheid, dienstverlening, grootschalige voorzieningen, (bv cultuur, gezondheidszorg, recreatie,..), distributie of verkeer. Een dergelijke concentratie van functies mag niet worden verzwakt door nieuwe polen van dit niveau te creëren.

De Schelde wordt in deze deelruimte opgenomen in een nieuwe gemengd groene, gemengd stedelijke vinger van het grootstedelijk gebied. Een nieuwe band van stedelijkheid aan het water met wonen, natuur en groen, dienstverlening en voorzieningen vervangt daarbij de vroegere en huidige bedrijvigheid.

In deze deelruimte wordt het zwaartepunt gelegd op de ruimtelijk-economische structuur van de provincie.

Volgende ruimtelijke principes zijn van toepassing op het Grootstedelijk Gebied Antwerpen:

• Het grootstedelijk gebied wordt gezien als een geheel van gelijkwaardige grootstedelijke woonomgevingen met een hoog voorzieningenniveau.

• De samenhang tussen de verschillende woonomgevingen wordt verzekerd door grootstedelijke elementen als een grootstedelijke groenstructuur en grootstedelijke assen.

• De Schelde wordt opgenomen in een nieuwe gemengd groene, gemengd stedelijke vinger van het grootstedelijk gebied.

• De woonomgevingen worden verbonden door een hoogwaardig openbaar vervoer netwerk.

In het ruimtelijk structuurplan worden geen specifieke uitspraken gedaan over de omgeving van het projectgebied.

8.3 Strategisch Ruimtelijk Structuurplan Antwerpen (S-RSA)

(goedgekeurd door de deputatie van de provincie Antwerpen op 21 december 2006)

8.3.1 Algemeen

Voor het s-RSA is in 2013 het initiatief genomen om een evaluatie en actualisatie door te voeren. Het evaluatierapport werd op 19 december 2014 goedgekeurd en hierna werd de actualisatiefase opgestart.

Het s-RSA opteert voor een subtiel ingrijpen op wat Antwerpen eigen is. Het tracht met een beperkt aantal strategische acties een maximaal stimulerend effect te hebben op de plek en zijn omgeving. Daartoe formuleert het een generiek en een gebiedsgericht actief beleid. Deze zijn complementair en kunnen niet los van elkaar worden bekeken.

8.3.2 Richtinggevend gedeelte

8.3.3 Generiek beleid

Het generiek beleid beoogt de opmaak van een algemeen referentiekader dat van toepassing is op heel de stad. Het tracht zeven beelden uit het collectief geheugen te versterken: Antwerpen als Waterstad / Ecostad / Havenstad / Spoorstad / Poreuze stad / Dorpen en Metropool / Megastad. Voor elk van deze beelden is een visie ontwikkeld die op haar beurt wordt vertaald in maatregelen en acties.

Het plangebied of de onmiddellijke omgeving komt aan bod in volgende beelden.

Havenstad: kanaalzone Merksem-Deurne als stedelijke contactzone

Het strategisch ruimtelijk structuurplan van Antwerpen duidt de Kanaalzone Merksem – Deurne Noord aan als stedelijk gebied in transformatie. In de afbakening van het economisch netwerk van het Albertkanaal (ENA), is het huidige industriegebied in de omgeving van het Dokske en het Albertkanaal te Merksem en Deurne geselecteerd als te herstructureren terrein. Delen kunnen aangepast worden naar meer stedelijke omgevingen. Meermaals kondigt het strategisch ruimtelijk structuurplan aan dat zo snel mogelijk op basis van diepgaand en gebiedsgericht onderzoek rechtszekerheid geboden moet worden via ruimtelijke uitvoeringsplannen. Dit onderzoek moet rekening houden met alle aspecten die van belang zijn, ook de economische haalbaarheid, het belang van het gebied op vlak van tewerkstelling, de saneringsproblematiek, de woonkwaliteit van de omliggende wijken, de ontsluitingsproblematiek enzovoort.

Langs de Kanaalzone is er behoefte aan een verbetering van de relatie wonen-werken. Het gebied kan staan voor een verbinding tussen de woonwijken in Merksem en Deurne Noord met de waterkant, zodat de bewoonbaarheid van de buurt verbeterd kan worden. Verweving van bedrijvigheid met andere functies kan enkel waar dit niet hypothekerend werkt. De schaal van het gebied en van bepaalde bedrijven maakt verweving in sommige deelgebieden ook onrealistisch en niet wenselijk.

Bij het Vlaams gewest wordt aangedrongen op de opmaak van een totaalvisie op korte termijn, waarin niet enkel gefocust wordt op de ontsluiting maar waarin ook een kader wordt geboden voor toekomstige ontwikkelingen.

Figuur: Selectiekaart havenstad, RSA (generiek beleid s-RSA)

Spoorstad: Verlenging R11 als oostelijke tangent voor openbaar vervoer

Het strategisch ruimtelijk structuurplan stelt voor om ten behoeve van het openbaar vervoer de R11 door te trekken tussen Bisschoppenhoflaan en Bredabaan als onderdeel van het trager netwerk. Een stedelijke verbinding tussen Melkerijstraat en Kruiningerstraat, meer oostwaarts van de site wordt als alternatief naar voor geschoven. Ter hoogte van de kruising van Bisschoppenhoflaan met de doorgetrokken Parklaan is voorgesteld een Park & Ride in te richten, gekoppeld aan het in te richten openbaar vervoer op de kruisende wegen

Spoorstad: Bisschoppenhoflaan als territoriale boulevard

Merksemsebaan (N130) is geselecteerd als deel van een stedelijke boulevard. De stedelijke boulevard Confortalei - Craeybeckxlaan - Merksemsebaan - Deurnesebaan verbindt de stedelijke centra van Deurne Noord, Deurne Zuid en Merksem. Zowel voor de territoriale als de stedelijke boulevards wordt de mogelijke ontwikkeling van tramlijnen vooropgesteld. De mogelijkheid wordt evenwel afhankelijk gesteld van verder onderzoek waaruit de fysieke mogelijkheden van het straatprofiel en de potentialiteit vanuit het oogpunt van openbaar vervoer moet blijken. Op de territoriale boulevards worden tramlijnen steeds beschouwd als ruimtelijk structuurbepalend, zowel op het niveau van de straat (profielbepalend) en haar omgeving (functiebepalend) als op het niveau van de ganse stad. Binnen de verdere selectie van nieuwe tramverbindingen in het kader van het strategisch ruimtelijk structuurplan zijn bovenstaande stedelijke en territoriale boulevards niet benoemd.

Figuur: Selectiekaart spoorstad, RSA (generiek beleid s-RSA)

Dorpen en metropool

De kanaalzone is geselecteerd als te herstructureren bedrijventerrein.

De Kanaalzone Merksem-Deurne is één van de stadsbakens in Doelstelling 2-gebied (zie ook andere regionale bedrijventerreinen, ENA). In de kanaalzone moet rechtszekerheid zo snel mogelijk geboden worden op basis van diepgaand en gebiedsgericht onderzoek dat leidt tot een gebiedsgerichte visie op alle deelgebieden. In RUP’s kan dan zo snel mogelijk rechtszekerheid worden geboden. Het diepere onderzoek moet rekening houden met alle aspecten die van belang zijn, ook economische haalbaarheid, het belang van het gebied op vlak van tewerkstelling, de saneringsproblematiek, de woonkwaliteit van de omliggende wijken, ontsluiting, enz.

Figuur: Selectiekaart dorpen en metropolen, wonen (generiek beleid s-RSA)

8.3.4 Actief beleid

Het actief beleid concentreert zich op vijf strategische ruimten: Harde Ruggengraat / Zachte Ruggengraat / Groene Singel / Levend Kanaal / Lager Netwerk met Stedelijke Centra. Binnen deze ruimten worden strategische programma’s geformuleerd, die op hun beurt specifieke projecten omvatten.

In het actief beleid van het s-RSA ligt het plangebied ten zuiden van een gebied van strategisch belang voor de hoofdstructuur van de stad: het levendig kanaal.

Het doel in deze strategische ruimte is het verbeteren van de kwaliteit van de gebieden langs beide oevers van het Albertkanaal, in Merksem en in Deurne. Daarbij kan gebruik gemaakt worden van en ingespeeld worden op de werken die moeten worden uitgevoerd voor de verbreding van het kanaal. Het volledige gebied langsheen het kanaal dient gerationaliseerd te worden. Maar de Schelde en de kanalen zijn niet alleen infrastructurele voorzieningen; ze zijn eveneens een werk- en een woonomgeving.

Binnen de strategische ruimte ligt het plangebied ten zuiden van de omgeving van het Sportpaleis:

Het KMO-gebied tussen het Sportpaleis en de Deurne oever kan onderzocht worden voor herstructurering. De bebouwing van de bestaande bedrijven kan efficiënter ingeplant worden; aan de kade kunnen nieuwe kleinschalige bedrijven of voorzieningen ontworpen worden, met zicht op het kanaal. Het diepere onderzoek moet rekening houden met alle aspecten die van belang zijn, ook economische haalbaarheid, het belang van het gebied op vlak van tewerkstelling, de saneringsproblematiek, de woonkwaliteit van de omliggende wijken, ontsluiting, enz. Verweving van bedrijvigheid met andere functies kan enkel waar dit niet hypothekerend werkt. Sommige delen van deze ruimte kunnen misschien gebruikt worden om het parkeer-probleem op te lossen.

Figuur: Industriële zone in transformatie (actief beleid s-RSA)

8.3.4 Actief beleid

 
Het actief beleid concentreert zich op vijf strategische ruimten: Harde Ruggengraat / Zachte Ruggengraat / Groene Singel / Levend Kanaal / Lager Netwerk met Stedelijke Centra. Binnen deze ruimten worden strategische programma’s geformuleerd, die op hun beurt specifieke projecten omvatten.

In het actief beleid van het s-RSA ligt het plangebied ten zuiden van een gebied van strategisch belang voor de hoofdstructuur van de stad: het levendig kanaal.

Het doel in deze strategische ruimte is het verbeteren van de kwaliteit van de gebieden langs beide oevers van het Albertkanaal, in Merksem en in Deurne. Daarbij kan gebruik gemaakt worden van en ingespeeld worden op de werken die moeten worden uitgevoerd voor de verbreding van het kanaal. Het volledige gebied langsheen het kanaal dient gerationaliseerd te worden. Maar de Schelde en de kanalen zijn niet alleen infrastructurele voorzieningen; ze zijn eveneens een werk- en een woonomgeving.

Binnen de strategische ruimte ligt het plangebied ten zuiden van de omgeving van het Sportpaleis:

Het KMO-gebied tussen het Sportpaleis en de Deurne oever kan onderzocht worden voor herstructurering. De bebouwing van de bestaande bedrijven kan efficiënter ingeplant worden; aan de kade kunnen nieuwe kleinschalige bedrijven of voorzieningen ontworpen worden, met zicht op het kanaal. Het diepere onderzoek moet rekening houden met alle aspecten die van belang zijn, ook economische haalbaarheid, het belang van het gebied op vlak van tewerkstelling, de saneringsproblematiek, de woonkwaliteit van de omliggende wijken, ontsluiting, enz. Verweving van bedrijvigheid met andere functies kan enkel waar dit niet hypothekerend werkt. Sommige delen van deze ruimte kunnen misschien gebruikt worden om het parkeer-probleem op te lossen.

8.4 Andere relevante plannen

Kaderplan Albertkanaal Antwerpen – Schoten – Wijnegem

In het besluit van 23 april 2004 over de nadere uitwerking van het Economisch Netwerk Albertkanaal besliste de Vlaamse Regering dat inbreiding en herstructurering van bestaande bedrijventerreinen van groot belang is. Eén van de gebieden die aangepakt worden, is de omgeving van het Albertkanaal vanaf de Antwerpse haven tot Wijnegem. De provincie Antwerpen heeft de rol genomen als trekker en coördinator voor een gebiedsgerichte aanpak van deze zone met het kaderplan Albertkanaal Antwerpen – Schoten – Wijnegem.

In januari 2014 leverde Stramien, in samenwerking met Vectris en Royal Haskoning, een visienota voor desbetreffend kaderplan af.

Samengevat wilt het kaderplan ‘Albertkanaal: Antwerpen-Schoten-Wijnegem’ vanuit een gemeenschappelijke strategie komen tot een kwalitatief bedrijvenpark, duurzaam ingebed in het stedelijk gebied. Dit door enerzijds een infrastructuurnetwerk op te bouwen waarbij het vrachtwagenverkeer van het bedrijventerrein logisch wordt ontsloten via het hoger verkeersnetwerk. Hierdoor ontstaat er een gescheiden netwerk voor lokaal verkeer en fietsers. Anderzijds door de onderliggende structuur van twee oevers en de ruimtelijke sequentie door te vertalen naar een herontwikkelingsstrategie voor het hele gebied waarbij rekening wordt gehouden met het versterken van kwalitatieve woonclusters en het vergroten van het aandeel watergebonden bedrijvigheid. Deze structuur rekening wordt gehouden met het versterken van kwalitatieve woonclusters en het vergroten van het aandeel watergebonden bedrijvigheid. Deze structuur wordt door gerichte ingrepen ingebed in het landschap.

In de visie wordt de omgeving van Kronenburg ruimtelijk opgedeeld in twee gebieden:

• Het noordelijk deel tussen de Tweemontstraat en het Albertkanaal wordt als gebied voor een kleinschalig bedrijvigheid en verweefbare stedelijke functies (zoals bv. kleine dienstverlenende ondernemingen of ateliers) gezien, waarbij een verbeterde ontsluiting door aanleg van nieuwe kadeweg wordt voorzien

• Het plangebied zelf maakt deel uit van het zuidelijk deelgebied, dat geen deel uit van het bedrijventerrein en wordt aanzien als onderdeel van de woonbuurt Kronenburg (af te werken randen van woongebied).

Lineaire groenstructuren die als zichtassen functioneren, moeten de woonbuurt sterker in relatie brengen met het kanaal. Daarnaast wordt gesuggereerd om twee kleine parkjes te voorzien bij de nieuwe aanleg van de Brug van den Azijn en de Theunisbrug.

Labo XX

Met Labo XX onderzoekt de stad Antwerpen waar en hoe de behoefte aan nieuwe woningen, voorzieningen en werkplekken opgevangen kunnen worden. De focus ligt op de 20^ste-eeuwse gordel: het gebied buiten de Singel gezien stadsvernieuwing de voorbije decennia voornamelijk plaats vond in het centrum en in de 19^de –eeuwse gordel.

Vanuit vier invalshoeken is ontwerpend onderzoek gedaan in de 20^ste- eeuwse gordel. Het onderzoek van BUUR doet uitspraken over de omgeving van het plangebied waarbij verstedelijking, open ruimte en mobiliteit als drie-eenheid voor de stadsvernieuwing van de 20ste-eeuwse gordel fungeren.

Via ontwerpend onderzoek onderzocht BUUR het potentieel van een nieuwe tangentiële openbare vervoersas middenin de 20ste-eeuwse gordel. Een tangentiële noord-zuidverbinding die Hoboken (en bij uitbreiding Linkeroever) als een rocade verbindt met Merksem. Een case binnen dit ontwerpend onderzoek was Deurne-Noord-Merksem. De rocade moet in deze zone het bebouwd weefsel verbeteren, de groenstructuur en het fietnetwerk Deurne Noord-Merksem.

8.5 Lopende of geplande projecten in de buurt

In of onmiddellijk aangrenzend aan het plangebied zijn een aantal projecten gepland of in onderzoek.

Groene invulling hoekpercelen

Het gaat om een kleinschalig project dat beoogt om onbebouwde hoekpercelen (al dan niet tijdelijk) in te vullen als groene stapstenen in de buurt. Op die manier wordt getracht om bijkomende groene publieke ruimte.

Verhoging bruggen Albertkanaal – brug van den Azijn

In functie van de capaciteitsuitbreiding van het Albertkanaal zijn een aantal grootschalige infrastructuurwerken gepland (verhogen bruggen en verbreden kanaal). Belangrijk voor het projectgebied in de geplande verhoging van de brug van de Merksemsesteenweg (brug van den Azijn).