Doorheen het plangebied, meer specifiek ter hoogte van de Friendship building en de Dinantstraat, loopt een contour van de Spaanse omwalling. Deze omwalling is gebouwd in de 16^e eeuw, ten tijde van Keizer Karel.

Het Eilandje is ontstaan rond 1550 en is daarmee de oudste havensite van Antwerpen. In ruil voor de bijdrage aan de bouw van de stadsomwalling mocht bouwondernemer Gilbert Van Schoonbeke in het noorden van de stad een oppervlakte van 25 hectare ontwikkelen. Het gebied kreeg de naam ‘Nieuwstad’. Een groot aantal havenbedrijven vestigden zich hier in verschillende pakhuizen.

Na de verovering door de Spanjaarden in 1585 kende Antwerpen een sterke terugval van de economische activiteiten. Hierbij viel ook de ontwikkeling van de Nieuwstad stil. Een groot deel van het gebied, dat vlak tegen de Spaanse omwalling ligt, bleef onbebouwd.

Pas tijdens het Franse bewind kwam er terug vaart in de ontwikkeling van de Nieuwstad. Begin 19^e eeuw liet Napoleon het Bonapartedok en het Willemdok uitgraven. Zo kreeg de Nieuwstad een belangrijke rol als marinebasis. Na de val van Napoleon maakte Antwerpen dankbaar gebruik van de aangelegde infrastructuur. De haven beleefde een economische bloeiperiode. Zowel het aantal schepen als hun afmetingen groeiden. Daarom werd er meer noordelijk een nieuw dok gegraven, het Kattendijkdok. Rond de dokken ontstond een stadskern en al snel begonnen havenactiviteiten en stedelijk leven zich te vermengen. Door de afwisseling van bouwblokken en dokken leek het alsof de gebouwen op ‘eilanden’ liggen. De nieuwe naam Het Eilandje werd daarbij gelanceerd.

Aan het einde van de 19^e eeuw werd duidelijk dat Het Eilandje niet meer voldeed om de verdere groei van de haven op te vangen. Door de internationalisering en schaalvergroting van de scheepvaart in de 20^ste eeuw breidde de haven opnieuw uit, dit keer verder naar het noorden. Haven en stad raakten meer en meer gescheiden. Het Eilandje bleef achter als een verlaten barrière tussen stad en haven.

Pas in de jaren ’70 groeide het besef van het potentieel van de verlaten dokken, kades en pakhuizen. Begin jaren ‘90 ontstond de organisatie ‘Stad aan de Stroom’. Manuel de Solà-Morales zette de eerste visie neer voor Het Eilandje. In 1997 werkt René Daniëls concrete plannen uit voor de Oude Dokken, Montevideowijk en Cadixwijk.

Door de geschiedenis heen combineert het Eilandje de rationele opbouw en de openheid van de haven met het kleinschalige, gemengde milieu van een stedelijke wijk. De beleving van de open ruimte en zichten, een essentiële kwaliteit die elders in de stad nauwelijks te vinden is, is de basis van elke ontwikkeling in het gebied. ^{voetnoot 3}

19e eeuw: 1825 (Bron: plan der vesting Antwerpen, Militaire kaarten, Cartesius)

19e eeuw: 1846 – 1854 (Bron: Vandermaelen kaarten, geopunt)

20ste eeuw: 1950 - 1970 (Bron: Topografische kaarten Ministerie van Openbare Werken en Wederopbouw, geopunt)