1.1 AANLEIDING

1.1.1 Motivering

De wijk Dam bevindt zich ten noordoosten van het centrum van de stad, tussen Antwerpen Noord en Merksem. De wijk kent een geïsoleerde ligging door de vele infrastructuren die het gebied doorkruisen en grotendeels afsluiten van het noordelijk deel van de 19de eeuwse gordel van Antwerpen (Stuyvenberg, Seefhoek).

Net ten zuiden van het plangebied is zeer recent Park Spoor Noord gerealiseerd
(zie verder).

Dit park doet de wijk transformeren van buitenwijk naar stadswijk. Door het park vallen barrières weg. Dam_west wordt ingelijfd bij het stedelijk weefsel van de centrumstad. Het wordt een stadswijk naast een park.

De woondruk op de huidige bedrijfsgronden in de wijk Dam_west neemt toe. Er is naast een ruimtelijke ook een functionele verschuiving merkbaar. Het randstedelijk KMO-gebied transformeert richting stadswoonwijk. Zowel vanuit private als vanuit publieke hoek is er vraag naar bijkomende ruimte voor wonen en woon- of parkondersteunende voorzieningen. Het verschralen en zelfs verdwijnen van de huidige bedrijvigheid hierdoor is een mogelijk gevolg. Het gemengd karakter van de stadswijk – zij het wel in een herzien evenwicht – is een streefdoel.

Deze dualiteit typeert de Damwijk in haar huidige situatie, de noodzakelijke groei naar een hogere dichtheid aan wonen tegenover het verdwijnen van het authentieke gemengde profiel van wonen & bedrijvigheid.

Bovendien liggen er twee stadseigendommen braak en geeft dit opportuniteiten voor nieuwe ontwikkelingen en nieuwe functies.

Enerzijds geeft dit ruimtelijk de mogelijkheid om een aantal structuren zoals de aansluiting en verbinding tussen de wijk en het park te hertekenen. Zo wordt het mogelijk om achterkanten aan het park om te bouwen naar voorkanten en de Dam langs die kant een (ge)zicht te geven. Met betrekking tot het bouwblok Noorderlaan/Bredastraat geeft het mogelijkheden om de huidige gefragmenteerde invulling gestructureerd af te werken en de flank langs de ‘stedelijke boulevard Noorderlaan’ meer vorm te geven.

Anderzijds geeft dit functioneel mogelijkheden om een nieuw programma te realiseren. In correlatie met de beschikbaarheid van de stadseigendommen werd ook de vraag geponeerd naar de realisatie van enkele publieke programma’s: kindercampus (kleuter, lager onderwijs en middenschool) en een centrale stelplaats voor ‘SB/groen en begraafplaatsen’ in functie van hun werking in Antwerpen Noord (ter vervanging van de stelplaats Vliegenstraat). Bovendien is de vraag gesteld vanuit VESPA om – ter valorisatie van de gronden – de mogelijkheden voor woon en/of kantoorprogramma’s mee in beschouwing te nemen.

Figuur 1 : Ruimtelijke situering van het studiegebied

1.1.2 Fasering

De omgeving van de wijk Dam kent wellicht de grootste concentratie en bundeling van infrastructuren binnen het stedelijk gebied van Antwerpen: de Antwerpse Ring (viaduct Merksem), het Albertkanaal, het Lobroekdok, spoorlijnen (ook HST) en enkele belangrijke stedelijke verkeerswegen zoals Slachthuislaan, IJzerlaan en Noorderlaan doorkruisen en omsluiten het gebied. De meeste van deze bovenlokale infrastructuren zijn voorwerp van planvormingsprocessen en zullen op korte tot middellange termijn grondig wijzigen. Deze wijzigingen zullen randvoorwaarden stellen voor de ontwikkeling van de wijk Dam. De spoorlijn deelt de wijk Dam op in Dam_west en Dam_oost, respectievelijk gelegen ten westen en oosten van de spoorlijn. Dam_west is op zijn beurt onderverdeeld in Dam-achteruit, ten noorden van de IJzerlaan en Dam-vooruit, zuidzijde IJzerlaan.

Elk onderdeel van de wijk Dam heeft zijn eigen karakteristieken en kent op het moment van de opmaak van dit RUP een eigen stedenbouwkundige en planologische dynamiek:

° De herbestemming van grote stedelijke sites op Dam_oost: Lobroekdok, Slachthuissite en Noordschippersdok kaderen in een bredere visie omtrent het strategisch stedelijk programma ‘Singel Noord’ welke een onderdeel uitmaakt van de strategische ruimte ‘Groene Singel’ (s-RSA). De visievorming is intussen opgestart maar vraagt tijd voor nauwkeurig onderzoek en overleg. Het RUP Dam koppelen aan dit complex en tijdsrovend planningsproces zou een aanzienlijke en onnodige vertraging betekenen.

° Het gedeelte van Dam_west ten noorden van de IJzerlaan (=Dam_achteruit) is grotendeels ingevuld met bedrijven (=KMO-gebied Steenborgerweert). De toekomstige rol van dit gebied zal eveneens in het kader van de visievorming rond de Groene Singel bestudeerd worden. Desondanks de vele geplande ingrepen in het kader van het Masterplan Antwerpen aan infrastructuren die dit gebied omgeven, stellen zich voorlopig geen concrete vragen rond de introductie van andere activiteiten in dit gebied (vb. aanbod wonen, recreatie, groen, …). Bijgevolg is er tot dusver geen directe aanleiding om de gewestplanbestemming van KMO-zone voor deze bedrijvenzone te herzien.

° Dam_west kent de sterkste binding met het park SpoorNoord. Bovendien bevinden de voornaamste stadseigendommen waarvoor reeds concrete ontwikkelingsprogramma’s zich aandienen, zich in dit deel. Gelet op de opening van het parkdeel West (mei 2008) begint de ontwikkeling van onder andere de zone Hardenvoort, gelegen aan de rand van het park, te dringen.

Om bovengenoemde redenen adviseerde Stadsontwikkeling / planningcel om het studiegebied op te splitsen en in eerste instantie het RUP Dam_west af te ronden.

1.2 SITUERING

Het plangebied Dam_west is een duidelijk omsloten entiteit.

Het gebied wordt afgebakend door:

° het nieuw stedelijk park Spoor Noord (zuiden)

° de Noorderlaan (westen)

° de IJzerlaan (noorden)

° het Ringspoor (oosten).

Deze grenzen duiden ook drie belangrijke stedelijke ontwikkelingen aan die invloed hebben op het programma en de ontwikkeling van het gebied.

°zuidelijke grens: Park Spoor Noord (zie verder);

°westelijke grens: Noorderlaan als stedelijke boulevard;

°noordelijke grens: IJzerlaan als sluitstuk van de toekomstige groene Singel.

De spoorweg (oostelijke grens) is een harde barrière en een onveranderlijke grens tussen Dam_Oost en Dam_west.

De westelijke, noordelijke en oostelijke grens van het plangebied valt samen met de grens van het BPA nr.97 Dam West, de zuidelijke grens overschrijdt de grens van het BPA waardoor het volledig in herziening wordt gesteld.

Figuur 2 : Afbakening plangebied (ca. 15,61 ha)

1.3 RELATIE MET S-RSA

Het RUP Dam_west wordt opgemaakt in uitvoering van het s-RSA en is een uitwerking van de bindende bepaling die stelt dat gebiedsgerichte RUP’s voor delen van de 19de eeuwse gordel kunnen worden opgemaakt. De opmaak van het RUP moet het generiek beleid van het s-RSA mee operationaliseren.

1.3.1 s-RSA I generiek beleid

Het generiek beleid stelt een aantal doelen voorop die zijn gestructureerd volgens beelden of thema’s. Vanuit het generieke beleid zijn de beelden ‘poreuze stad’, ‘ecostad’, ‘waterstad’, ‘spoorstad’ en ‘dorpen en metropool’ relevant voor de Damwijk.

1.3.1.1 A Porositeit: een opgave voor de enclave

°Het beeld van de poreuze stad uit het S-RSA vertaalt zich voor den Dam hoofdzakelijk in een tweeledige opgave: enerzijds gesitueerd op het niveau van het bouwblok; herdenken publiek-privaat domein, transformaties en herinvullen van voormalige bedrijfsgebouwen verweven in het woonweefsel. Dit vraagt om een ontwerpmatige aanpak waarbij er gestreefd wordt naar het behoud van kwalitatieve structuren en bouwkundig erfgoed. Anderzijds werden in het kader van dit RUP denkoefeningen uitgewerkt die zich richtten op de diverse infrastructuren: welke rol spelen deze infrastructuren t.o.v. de wijk (op vlak van mobiliteit, ruimtelijk, recreatief,…) Waar kunnen deze aangewend worden als grens, waar als verbinding,…?

In het s-RSA wordt prioriteit gegeven aan de 19de eeuwse gordel voor de opmaak van gebiedsgerichte RUP’s. Voorliggend RUP geeft uitvoering aan de bouwblok(renovatie)projecten zoals opgenomen in de selectie van het s-RSA
(RD, p. 98, selectiekaart 5a).

a Doorwerking op wijkniveau – visie/concept

°Doelstellingen: Verbeteren leefkwaliteit door onder andere het i° gebruik nemen van holtes in de straatwand en hierbij een mix op sociaal en functioneel vlak nastreven.

Voor alle bouwblokken, deel uitmakend van dit RUP werd ontwerpend onderzoek gevoerd. De resultaten van dit onderzoek zijn terug te vinden in de visienota dAm_vooruit (bijlage 4) en in de toelichtingsnota van voorliggend RUP. Het bouwblokkenonderzoek resulteert in wervende beelden die in staat moeten zijn ontwikkelingen te stimuleren en te sturen.

° Stadswijk met evenwichtig samengaan van wonen en werken.

Het volledig verdwijnen van bedrijvigheid wordt tegengaan. Buiten de ‘normale’ stedelijke mix van functies: verweving van kleinschalige bedrijvigheid (vb. ateliers, kantoorruimten, handel- en horeca, …), stellen we voor om de bijzondere verweving met relatief grootschalige bedrijven in de wijk verder te ondersteunen en ruimtelijk te sturen in overeenstemming met de beelden voorgedragen in het structuurplan van de spoorstad en het lager netwerk:

Commerciële en dienstenfuncties op schaal van de wijk en bij voorkeur langs Hardenvoort en Damplein mede te stimuleren door flexibiliteit qua invulling zonder al te grote ingrepen bij functiewijzigingen of overdracht van eigenaar.

1.3.1.2 B Een pilootproject voor de Ecostad:

Het RUP Dam_west wordt aangewend als pilootproject voor duurzame stedenbouw. In dit kader wordt er een samenwerkingsverband opgericht met VIBE. De ruimtelijke principes in het S-RSA vastgelegd voor het beeld van de Ecostad zullen worden aangewend als uitgangspunten voor het onderzoek.

b Doorwerking op wijkniveau – visie/concept

° Doelstelling: ‘ontwikkelen van een stedelijke parkstructuur’.

Zichtbaar en voelbaar maken van het park

De wijk Dam_west geeft uit op het park Spoor Noord. De opening van het park betekende voor velen een herontdekking van de deels verborgen stadswijk. De toekomst van de wijk Dam als aantrekkelijke woonlocatie wordt grotendeels bepaald door de aanwezigheid van het park SpoorNoord en de permanente en tijdelijke activiteiten die men in de parkomgeving kan beleven. De opening van het park vormt een echte aanleiding voor de nieuwe integratie van deze historische stadswijk in het centrum van de stad.

° Zichtrelaties vanuit Hardenvoort naar het park.

Het park SpoorNoord wordt gekarakteriseerd door groen, continuïteit en openheid. In die zin is de parkruimte de antithese van de typologie van de omliggende 19de eeuwse stadswijken die gekenmerkt worden door geslotenheid en ondoordringbaarheid. Door de visuele openheid van het park ontstaat een sterke relatie met de bebouwing in de omgeving. Een van de doelstellingen in dit RUP is deze binding van de wijk Dam met het park verder te ondersteunen

° Het park SpoorNoord kent sterke randen, gekenmerkt door grondgebonden woningen deel uitmakend van de dichte, gesloten bouwblokkenstructuur van de 19de eeuwse stadsuitbreidingen of infrastructuren zoals de spoorwegtaluds en het Hardenvoortviaduct.
We ervaren deze randen als sterk identiteitsbepalend en karakteriserend voor het park en stellen voor de typologie te bewaren. De pandsgewijze opbouw, schaal en ritmiek van de perceelsstructuur en de verticaliteit in bouwwijze vormen voor wat betreft de 19de eeuwse bouwblokken belangrijke aandachtspunten voor het behoud van de karakteriserende rand.

° Bouwen in een stedelijk park

Ook ter hoogte van Hardenvoort is een sterke wand aanwezig aan de noordzijde van de straat. We stellen voor de bebouwing aan de Noordzijde van Hardenvoort, in navolging van de grenzen aan de zuidzijde van het park, te beschouwen als de noordelijke begrenzing van het park.

In die zin moeten de gebouwen voor de Kindercampus –DKO en de projectsites Immpact en Silowet geconcipieerd worden als gebouwen gelegen in het park. De kenmerkende parkaanleg van SpoorNoord wordt doorgetrokken rondom de bebouwing. Voor gebouwen gelegen in het park, worden via het RUP mogelijkheden voorzien om projecten te realiseren die afwijken van de 19de eeuwse gesloten bouwblokstructuur van Dam_west.

De projecten voor deze sites bestaan deels uit historische gebouwen, deels uit nieuwbouw en maken net zoals SPTM en WDT volledig deel uit van het park. Om de ligging van de gebouwen in het park te accentueren, stellen we voor om ten noorden van de bouwvlakken een smalle strook te voorzien die een echte voortzetting is van de parkaanleg.

Nieuwbouw binnen de stedelijke parkstructuur moet de toegankelijkheid van het park bevorderen en een bijdrage leveren aan de algemene ruimtelijke kwaliteit van het park.

Bebouwing aansluitend, en gericht op het park bevordert de sociale veiligheid in het park.

Ook op vlak van invulling en programma dienen de projecten sterke relaties aan te gaan met het park.

Figuur 3 : Typerende pandsgewijze opbouw en verticale geleding van de 19de-eeuwse bouwblokstructuur

Figuur 4-5 : foto's

Figuur 6 : Bouwblokken Silowet-drukkerij-Immpact en Kindercampus worden ontworpen als gebouwen gelegen in het park

Figuur 7-8: Wonen aan het park: sokkel, verhoogde raamopeningen

Figuur 9: Wonen aan de rand of in een park: pilotis systeem : visuele binding met semi-privaat domein in binnengebied.

Figuur 10: Mogelijke oplossingsrichtingen: toegankelijkheid en fronten naar het park

1.3.1.3 C Een Dam voor water:

Een van de voorgestelde doelstellingen uit het s-RSA is een algemeen herstel van het waternetwerk. De historische ‘layer’ van de verschillende watergebonden haveninfrastructuren en het natuurlijk stelsel van waterlopen vormt een belangrijk aangrijpingspunt om stadswijken nieuwe impulsen te geven. Het herstellen en waar mogelijk terug zichtbaar maken van gedempte waterpartijen zijn niet alleen belangrijk voor het ecologisch systeem in het gebied, maar kunnen eveneens de leefbaarheid en aantrekkelijkheid van de wijk verhogen.

Het beeld van de waterstad streeft naar een nieuwe relatie tussen het stedelijk weefsel met de Schelde en het versterken van de relatie met het netwerk van beken, kanalen en dokken in het algemeen.

Dit kan ondermeer bewerkstelligd worden door het leggen van kwalitatieve accenten in de skyline. Hierdoor wordt het idee van de ‘stad aan de stroom’ geaccentueerd.

c Doorwerking op wijkniveau – visie/concept

Over het algemeen streeft het RUP naar een herwaardering van historische structuren en wegenpatroon;

Het historisch hart van de wijk Dam bevindt zich in Dam_west, met name op het punt waar de Bredastraat en het Schijn elkaar kruisten. De waterloop werd ingebuisd en verlegd en is in de ruimtelijke structuur van de wijk niet meer herkenbaar.

Volledig herstel van de beekstructuur is niet mogelijk. Wel kan de kwaliteit van het openbaar domein gevoelig verbeteren door het herstellen van het stratenpatroon waardoor de oorspronkelijk loop van de beek (= huidige Joossensgang) terug herkenbaar wordt in de wijkstructuur. Bij de heraanleg van het openbaar domein moet het thema water duidelijk aan bod komen, vb. door een zichtbare, bovengrondse afvoer van hemelwater.

Wat nu de IJzerlaan is, was ooit het sluitstuk van het Kempisch kanaal met de Haven van Antwerpen. De bebouwing langsheen de IJzerlaan, bestaat uit pakhuistypes die overwegend bedrijven huisvesten. De pakhuizen getuigen van de aanwezigheid van water.

De IJzerlaan vormt een belangrijke schakel in het lager netwerk. Als mogelijk sluitstuk van de Nieuwe Singel heeft de IJzerlaan in het verlengde van de Slachthuislaan, een belangrijke ontsluitende functie voor de wijk Dam. Een heraanleg en herinrichting van de IJzerlaan zal slechts stapsgewijs en gefaseerd kunnen gebeuren in overeenstemming met diverse projecten in de omgeving zoals onderdelen van het Masterplan Antwerpen (heraanleg Noorderlaan, afbraak IJzerlaan burg en realisatie fietsbrug, OWV, …).

Het RUP houdt rekening met een mogelijke herinrichting van de IJzerlaan waarbij op korte tot middellange termijn de verkeersfunctie van de IJzerlaan als alternatieve route voor de ontsluiting van de binnenstad, de bovenhand zal hebben. Op langere termijn kan er sprake zijn van een downgrading van de IJzerlaan waarbij meer ruimte kan worden vrijgemaakt voor een opwaardering van de verblijfsfunctie. In het kader van de visievorming rond de Groene Singel kan er onderzocht worden of de integratie van een watervlak (refererend naar het Kempisch kanaal cfr. voorstel Masterplan Eilandje fase 2 en opgenomen in het s-RSA) tot de mogelijkheden behoort.

Gelet op de bovenlokale problematiek van de IJzerlaan, zal het RUP geen uitspraken doen omtrent de inrichting van deze weg. De huidige rooilijn aan de zuidzijde van de weg blijft aangehouden.

Nieuwe hoogbouw?

De wijk Dam bestaat momenteel overwegend uit laagbouw (3 tot 4 bouwlagen); enkele sociale woonblokken in Dam_oost en enkele silo’s vormen hierop een uitzondering.

Omdat de wijk haar identiteit ontleent aan haar industrieel verleden, stellen we voor de silo’s ter hoogte van Hardenvoort, die grotendeels het beeld van Dam_west typeren, te behouden. Behoud van deze gebouwen is slechts mogelijk wanneer een bouwtechnisch onderzoek uitwijst dat een functionele aanpassing en verbouwing van deze volumes mogelijk is. Het project dient met andere woorden uit te gaan van een herwaardering van het bestaand volume; na de verbouwing moet het oorspronkelijk karakter van het gebouw herkenbaar blijven.

Figuur 11: Mogelijk conceptuele werkwijze voor integratie en afscherming speelplaats in parkomgeving.

Figuur 12-13: Ferraris

1.3.1.4 D Dam_west op het kruispunt van twee Spoorassen

Een ‘spooras’ is meer dan wegenis- en verkeersinfrastructuur. De ruimten die met deze assen in verbinding staan, zoals een aantal bouwblokken van Dam_west, worden herdacht en moeten de spooras helpen versterken. De voorzieningen langs deze assen dienen zowel door te werken op lokaal als grootstedelijk niveau. Langsheen de grootstedelijke assen van het lager netwerk wordt het accent gelegd op een sterk aandeel bedrijven (cfr. visie “spoorstad”). Bestaande bedrijven die uitgeven op deze assen worden beschermd.

d Doorwerking op wijkniveau – visie/concept

Door het toepassen van het beeld van de Spoorstad ontstaat thv Dam_west een stedelijke wand die als een schil de wijk omgeeft en ze een introvert karakter verleent. Qua programma en uitstraling maken de spoorassen deel uit van de grootstedelijke structuur van het lager netwerk. Binnen de schil ligt het accent op wonen en buurtgerichte functies. De woonwijk wordt bewust kleinschalig gehouden en opent zich maximaal naar het park.

Volgend ruimtelijk beeld ontstaat wanneer de bebouwing zich ontwikkelt volgens een maximale invulling van de toelaatbare bouwhoogten in het RUP:

Figuur 14: Silo's t.h.v. Hardenvoort

Figuur 15-16: Voorbeeld van een geslaagde functiewijziging/verbouwing: Tacktoren Kortrijk.(Kunstencentrum)

Figuur 17: Opleidingsgebouw

1.3.1.5 E Zo is er maar één: Dorpen en metropool:

Het beeld van de Dorpen en Metropool tracht de identiteit en het ruimtelijk karakter van iedere wijk in Antwerpen aan te scherpen. Er wordt gestreefd naar een sterke diversiteit die op zich typerend is en als troef kan uitgespeeld worden voor het collectief beeld dat Antwerpen zijn imago verleent als metropool. De uitdaging in het kader van het beeld van ‘Dorpen en Metropool’ is een nieuwe, aantrekkelijke rol en functie voor Dam_west te schetsen waardoor deze wijk in Antwerpen opnieuw wordt erkend als een zelfstandig en aantrekkelijk stadsdeel.

e Doorwerking op wijkniveau – visie/concept

° Doelstelling: behoud van cultuurhistorisch erfgoed, beeldbepalende en beeldondersteunende gebouwen:

°Stadswijk waar historische elementen en hedendaagse elementen in evenwicht zijn

°Respecteren + herstellen historisch stratenpatroon

°Waardevolle panden uitfilteren op basis van inventaris waardevol erfgoed, aangevuld met eigen terreinonderzoek.

°Dam_west kent van oudsher een sterke verweving met bedrijven.
Dit resulteerde in een Karakteristieke bebouwing.

° Verbeteren van de (beeld)kwaliteit van de gebouwde omgeving (nieuwe toevoegingen moeten geïntegreerd zijn in het straatbeeld en duurzaamheid beogen)

° Kleinschaligheid/volkse karakter van de wijk bewaken.

Generieke richtlijnen voor toekomstige ingrepen in de bebouwde ruimte.

° Variatie in bouwhoogten afhankelijk van positionering in wijk (geen grootstedelijke ontwikkelingen zoals Eilandje).

Nadruk op grondgebonden woningen ~ respect voor het 19de eeuwse weefsel.

° Stimuleren van selectieve inwonersstroom (gezinnen met kinderen om een meer evenwichtige bevolkingssamenstelling te bekomen)

° Typologie voor gezinnen met kinderen – grondgebonden wonen + woningen met voldoende oppervlakte aan woonruimte én private buitenruimte

° Wonen vlak bij Spoor Noord is ideaal voor gezinnen met kinderen. grondgebonden wonen sluit aan bij typologie 19de eeuwse wijk.

Figuur 18-19: Dam_west industriële typologie

Figuur 20-21: Nieuwe residentiële projecten inspelend op aanwezige typologie

1.3.2 S-RSA I ACTIEF GEBIEDSGERICHT BELEID

° Raakvlakken met de zachte ruggengraat – strategisch programma Schijnvallei park:

Het plangebied grenst in het zuiden aan het Spoor Noord parkproject, onderdeel van de strategische ruimte ‘zachte ruggengraat’. De zachte ruggengraat vormt een geheel van grootstedelijke groene ruimten, gelinkt aan de structuur van het waternetwerk in de stad.

Het Schijnvalleipark moet de ontwikkeling garanderen van een aaneengesloten parkstructuur over het volledige (oorspronkelijke) verloop van het valleigebied van het Schijn op het grondgebied van Antwerpen.

° Raakvlakken met de strategische ruimte Groene Singel:

De noordelijke zijde van het plangebied (IJzerlaan) grenst aan de strategische ruimte Groene Singel. De basisdoelstelling met betrekking tot de Groene Singel is om deze ruimte, die er vandaag vaak onderbenut, gefragmenteerd en marginaal bij ligt, tot een nieuwe centraliteit voor de stad om te vormen. Een hoogwaardige stedelijke ruimte, open, groen, en in staat om te werken als een verbinding tussen de binnen- en buitenstad, als een corridor die het systeem van de vijf parken verbindt.

° Selecties lager netwerk:

De Noorderlaan is geselecteerd als een stedelijke Boulevard. Het beeld van de Noorderlaan zal in de toekomst grondig wijzigen. Enerzijds door de herinrichting van het wegprofiel zelf met als belangrijkste wijziging de introductie van een tramlijn, anderzijds door nieuwe ontwikkelingen die het nu geïsoleerde viaduct trachten in te bedden in een hedendaagse stedelijke context.

° Raakvlakken met de harde ruggengraat

Aan de overzijde van de Noorderlaan wordt in het kader van de strategische ruimte harde ruggengraat, het Eilandje verder ontwikkeld als schakel tussen het stadscentrum en de haven. Aan de oostrand van het Eilandje of in de omgeving van het Asiadok wordt op (lange) termijn in de strip langs de Noorderlaan een verweving van bedrijvigheid en recreatieve watergerelateerde functies nagestreefd. De bebouwing moet evalueren naar een aantrekkelijke stedelijke façade aan de Noorderlaan met indien mogelijk doorzichten naar de achterliggende dokken. Ter hoogte van de IJzerlaan dient de oost_westrelatie tussen het Eilandje en de naastliggende Damwijk te worden versterkt door de creatie van een plein met voetgangersbrugconnectie over het Asiadok naar het Kempeneiland.

Figuur 22: Strategische ruimte zachte ruggengraat en groene singel.

Figuur 23: Strategische ruimte harde ruggengraat.

Oblieke luchtfotos Heyndrickx Luchtfotografie Bvba